શું તમે જાણો છો કચ્છના સફેદ રણ વિશેની આ વાતને? ન જાણતા હો તો અવશ્ય વાંચો આ લેખને

કચ્છની ધરતી તેની સપાટી અને ભૂગર્ભમાં અનેક રહસ્યો ધરાવે છે. વિજ્ઞાન આ સુધી પહોંચવા આતુર છે. ફેબ્રુઆરીના મધ્યથી ઉજવણી માટે જાણીતા વ્હાઇટ રણપર નાસા સાથે આ મહિને આંતરરાષ્ટ્રીય સંશોધન શરૂ થવા જઈ રહ્યું છે. આ સંશોધનનો હેતુ મંગળ પર જોવા મળતા હાઈપરસેલિન પાણીમાં જોવા મળતા બેક્ટેરિયા અને સફેદ રણ મીઠામાં રહેલા બેક્ટેરિયા વચ્ચેની સમાનતાની તપાસ કરવાનો છે.

નાસાના સંશોધકો ડીએનએ ટેસ્ટ-મેચિંગ વગેરેની મદદથી આ રહસ્ય જાણવા અને સમજવા કચ્છ પહોંચી રહ્યા છે. આ કચ્છ યુનિવર્સિટી, એમિટી યુનિવર્સિટી અને નાસાનો સંયુક્ત પ્રોજેક્ટ છે. આ સંશોધન સાથે સંકળાયેલા કચ્છ યુનિવર્સિટીના ભૂસ્તરશાસ્ત્ર વિભાગના વડા ડો.મહેશ ઠક્કરે આ માહિતી આપી હતી. આ ટીમ કચ્છના ‘માતા કે મધ્ય’માં મળી આવતા મંગળ પર મળી આવતા ઝેરોસાઈટ ખનીજ પર સંશોધન કરશે.

ડૉ. ઠક્કરે જણાવ્યું કે મંગળ પર મીઠાના સ્ફટિકો મળી આવ્યા છે જે ખારા પાણીમાંથી બને છે. ચોક્કસ બેક્ટેરિયા તેમનામાં ટકી શકે છે. તે જ સમયે, કચ્છના સફેદ રણમાં પણ સમાન મીઠાના સ્ફટિકો જોવા મળે છે. નાસાના વૈજ્ઞાનિકોની ટીમ કચ્છમાં લુના ક્રેટર લેક, ધોળાવીરા, માતા કે મઠ સહિત 8 સ્થળોની પણ મુલાકાત લેશે.

પોટેશિયમ અને આયર્ન તત્વના હાઇડ્રોસ સલ્ફેટના ઘટકોમાંથી ઝેરોસાઇટની રચના થાય છે, જેની હાજરી માતાના માર્શ-કચ્છની જમીનમાં જોવા મળે છે. માતા કા મધ વિશ્વમાં એકમાત્ર એવી જગ્યા છે જ્યાં પૃથ્વી પર બેસાલ્ટ ટેરેન (કાળા પથ્થર)માં જરોસાઇટની હાજરી મળી આવી છે. સેન્ટ લૂઈસની વોશિંગ્ટન યુનિવર્સિટીના વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું છે કે માતાનું ધડ મંગળનું શ્રેષ્ઠ ખનિજશાસ્ત્ર અનુરૂપ છે.

વર્ષ 2020 માં, મંગળની સપાટી પર મળી આવેલ ‘ઝેરોસાઇટ ખનિજ’ની હાજરી કચ્છની આરાધ્ય દેવી આશાપુરા માતાના પવિત્ર મંદિર ‘માતા કે મધ’ નજીક સ્થિત એક સ્થળે મળી આવી હતી. હવે જો કચ્છ પ્રદેશના સફેદ રણમાં મંગળની સમાનતા હશે તો કચ્છ પ્લેનેટરી જીઓલોજી માટે હબ તરીકે ઉભરી આવશે. વિશ્વભરમાંથી સંશોધકો અહીં આવશે અને તેનો લાભ લેશે.